بررسی تحمل به شوری و شناسایی نشانگرهای ملکولی مرتبط با تحمل در گلرنگ

چکیده به منظور تعیین کنترل ژنتیکی صفات کمی مرتبط با تحمل به شوری در گلرنگ، نسل های،f1 ، f2 و f3 حاصل از تلاقی il-111 (حساس) × mex 22-191 (مقاوم) تهیه و به همراه والدین به طور جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار در مزرعه شور واقع در منطقه اِختیارآباد کرمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه اصلی، تعداد غوزه در بوته، وزن خشک کل بوته، عملکرد بوته، تعداد دانه در هر بوته، میانگین تعداد دانه در هر غوزه و وزن هزار دانه در نسل های مختلف مورد اندازه گیری قرار گرفت.. تجزیه میانگین نسل ها با استفاده از 100 فامیل f3 و نسل های f2, f1, p2, p1 برای هر یک از صفات صورت گرفت و نتایج نشان داد که اثرات غالبیت و افزایشی ژن ها تأثیر متفاوتی در کنترل ژنتیکی صفات مختلف دارند. اثر غالبیت در صفات تعداد غوزه در بوته، وزن خشک و تعداد بذر در بوته و اثر افزایشی در دیگر صفات مورد بررسی نقش عمده ای در کنترل ژنتیکی این صفات دارند، که برای صفات مختلف بسته به نوع کنترل ژنتیکی در آن ها می توان از تولید هیبرید یا انتخاب در نسل های بعد، در برنامه های به نژادی بهره گرفت. از طرفی با توجه به پیچیدگی اصلاح برای تحمل به شوری با استفاده از روش های کلاسیک و نظر به پتانسیل روش های اصلاح ملکولی، بدین منظور با استفاده از نشانگرهای ملکولی ssr و issr مکان یابی qtl انجام گرفت. با تشخیص تعداد، مکان و میزان اثر qtlهای صفات مورد بررسی، می توان قدم اول را برای تحقیقات بعدی جهت توسعه اصلاح به کمک نشانگر برداشت. در این راستا 66 خانواده f3 با 96 نشانگر ssr و 23 issr ارزیابی شد و نقشه لینکاژی جمعیت ترسیم گردید. این نقشه 24 گروه لینکاژی مستقل برابر با 646 سانتی مورگان را نشان داد. تجزیه qtl به روش مکان یابی فاصله ای مرکب نشان داد برای صفات ارتفاع بوته، عملکرد بوته و وزن هزار دانه به ترتیب 3، 1، 1 qtl وجود دارد. بیشترین تعداد qtl های بزرگ اثر بر روی گروه های لینکاژی 4 و 9 به تعداد 4 qtl شناسایی شد. که نشان دهنده اهمیت بالای این مناطق ژنومی برای کنترل تحمل به شوری است. بنابراین با اشباع بیشتر ملکولی نواحی qtl های یافت شده و براساس میزان مطابقت پارامتر های ژنتیکی بیومتریک و ارزش های افزایشی و غالبیت qtl ها می توان برنامه ریزی دقیق جهت استفاده از نشانگر های یافت شده برای اصلاح ملکولی تحمل به شوری در گلرنگ نمود. کلمات کلیدی: تجزیه میانگین نسل ها- گلرنگ – شوری- qtl